To kolejna edycja programu poświęconemu zapomnianemu dziedzictwu kulturowemu na Kujawach i Ziemi Dobrzyńskiej.
W 2019 porządkowaliśmy zachowane jeszcze materialne świadectwa obecności różnych społeczności nadwiślańskich: olęderskich, żydowskich, niemieckich i rosyjskich. Wraz z bardzo liczną grupą wolontariuszy, mieszkańców i młodzieży (ponad 60 osób ze Skępego, Lipna, Wielgiego, Kanibrodu, Lubienia Kujawskiego, Kowala, Włocławka) prowadzone były prace porządkowe i dokumentacyjne w 11 miejscowościach.
Projekt obejmował powiat lipnowski, włocławski i aleksandrowski. Ze specjalistami konserwacji zabytków i archeologami udało się uporządkować i udokumentować zabytkowe, niszczejące obiekty w Boguchwale, Łąkiem, Hucie Łęckiej, Skępem, Teodorowie, Orłowie, Rumunkach Oleszeńskich, Baranach, Gnojnie, Dębniakach, Mursku i Smólniku. Powstała dokumentacja cmentarzy ewangelicko-augsburskich i tablice informacyjne z drogowskazami prowadzącymi do poszczególnych obiektów.
Projekt był działaniem integracyjnym i edukacyjnym, w którym udział wzięli młodzi ludzie i mieszkańcy z kilkunastu małych miejscowości. Wraz z mieszkańcami dokumentowaliśmy i inwentaryzowaliśmy obiekty zabytkowe, porządkując, opisując i ilustrując również miejsca pamiętające społeczności żydowskie, niemieckie.
W podsumowaniu powstała multimedialna mapa z dokumentacją zabytków i szlakiem zapomnianego dziedzictwa kulturowego, prezentowana również w formie wędrownej wystawy. Prezentacja działań i tworzonego szlaku wpisana została w obchody Europejskich Dni Dziedzictwa, prowadzonych przez Narodowy Instytut Dziedzictwa oraz objęta patronatem Kujawsko-Pomorskich Dni Dziedzictwa, realizowanych przez Kujawsko Pomorskie Centrum Kultury w Bydgoszczy.
Lista cmentarzy ewangelicko-augsburskich w województwie kujawsko-pomorskim, objętych lustracją, pracami porządkowymi i dokumentacyjnymi w 2019, w ramach projektu Zatopione wsie. Dziedzictwo kulturowe Kujaw i Ziemi Dobrzyńskiej 2019.
gm. Skępe, pow. lipnowski: Boguchwała, Łąkie, Łąkie-Huta.
gm. Wielgie, pow. lipnowski: Teodorowo, Orłowo, Rumunki Oleszeńskie.
gm. Lipno, pow. lipnowski: Brzezie, Barany, Elzanowo.
gm. Bobrowniki, pow. lipnowski: Gnojno, Stary Bógpomóż, Białe Błota.
gm. Włocławek, pow. włocławski: Smólnik / Zuzałka (cm. katolicki – lapidaria z zatopionych wsi), Modzerowo, Dąb Wielki, Wistka Szlachecka, Mursk.
gm. Kikół, pow. lipnowski: Grodzeń, Kikół (cm. żydowski), Lubin (Lubinek). Sumin (Sumin Południowy).
gm. Chrostkowo, pow. lipnowski: Adamowo (Grabina), Makówiec (Rumunki Makowiec), Makówiec (Węglewo).
gm. Tłuchowo, pow. lipnowski: Kłobułkowo-Rumunki, Rumunki Jasieńskie.
gm. Fabianki, pow. włocławski: Łęg Witoszyn.
Finansowanie: Narodowy Instytut Dziedzictwa, w ramach programu Wspólnie dla dziedzictwa 2019 oraz ze środków Samorządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego.
W tegorocznych pracach porządkowych i dokumentacyjnych zabytkowych obiektów na Kujawach i Ziemi Dobrzyńskiej, brali udział i wspierali:
Piotr Wojciechowski, Burmistrz Miasta i Gminy Skępe, Grupa Historyczno-Poszukiwawcza GUSTAW ze Skępego, Bożena Ciesielska, Skępe, Klub Seniora Koziołek ze Skępego, Michał Wiśniewski, Stowarzyszenie Lapidaria , dr Alicja Drozd-Lipińska, UMK w Toruniu, OSP Jaraczewo, OSP Łąkie, Janusz Kozłowski, przewodniczący Rady Miejskiej Miasta i Gminy w Skępem, Iwona Raczkiewicz, właścicielka terenu, na których znajdują się cmentarze ewangelicko-augsburskie w Łąkiem, Stefan Hulicki, sołtys wsi Łąkie, Konrad Zalewski z Łąkiego, Ks. Dawid Mendrok, pastor Parafii Ewangelicko-Augsburskiej we Włocławku, Ks. Roman Maruszewski, proboszcz parafii Miłosierdzia Bożego w Skępem, Lidia Jagielska, redakcja „CLI. Tygodnik Region Lipnowskiego”, Ewelina Fuminkowska, „Tygodnik Lipnowski”, Archiwum Państwowe Oddział we Włocławku, Café Śródmieście – Kawiarnia Obywatelska we Włocławku, Grupa Historyczno-Poszukiwawcza GUSTAW ze Skępego, Grupa nieformalna ze Skępego pod opieką Bożeny Ciesielskiej, Gmina Bobrowniki, Gmina Kowal, Gmina Wielgie, Gmina Włocławek, Klub Seniora Koziołek ze Skępego, Miasto i Gmina Skępe, Miejska Biblioteka Publiczna w Kowalu, Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku, Nadleśnictwo Skrwilno, Nadleśnictwo Włocławek, Nadleśnictwo Dobrzejewice, Starostwo Powiatowe we Włocławku, Starostwo Powiatowe w Lipnie, Stowarzyszenie Lapidaria. Zapomniane cmentarze Pomorza i Kujaw z Torunia, Szkoła Montessori-Schule Włocławek, Szkoła Podstawowa w Czernikowie, Szkoła Podstawowa w Kanibrodzie, Zespół Placówek Oświatowych w Lubieniu Kujawskim, Zespół Szkół Samochodowych im. Tadeusza Kościuszki we Włocławku, Zespół Szkół nr 8 we Włocławku.
