Badania prywatnych, niepublicznych, rodzinnych ośrodków kultury.
Badania odbyły się na terenie całej Polski, po dokonaniu analizy, szczegółowej kwerendy i weryfikacji bezpośrednimi sondażami i inspekcjami w terenie – sporządzona baza danych, opisana 14 kategoriami zawiera 296 prywatnych instytucji kultury [ośrodków],
– uzupełniona została baza danych instytucji prywatnych zajmujących się wystawiennictwem [muzea, galerie, artyści] – 32 podmioty,
– badania pogłębione objęły łącznie 22 prywatnych ośrodków kultury,
– baza danych szczegółowa zawiera dane kompletne (obserwacyjne, ankietowe, foto, audio, video) obejmujące łącznie – 26 prywatne ośrodki kultury,
– przeprowadzono (udokumentowano) ponad 65 wywiadów i rozmów,
– sporządzono 42 metryki i ankiety sondażowe,
– wykonano dokumentację foto, audio, video; 800 sztuk.
Najwięcej czasu zajęło zdefiniowanie podmiotów i charakteru ich działalności. I pomimo wstępnego określenia wersji uproszczonej, sygnalizujących ledwie, czy dany podmiot korzysta z metod teatralnych, graficznych, muzycznych, czy animacyjnych, to zadanie pozostało niedokończone. Dodatkowym utrudnieniem w poszukiwaniu choćby ogólnej nazwy, uniwersalnej dla kulturowych animacji i edukacji, było wyraźne współwystępowanie ekonomicznego aspektu. Jak błyskotliwie dowodzi Zygmunt Bauman, kultura i ekonomia to odrębne porządki, rządzące się odmiennymi regułami, zarówno w realizacji, jak i swoich immanentnych celach. Jednak to uwikłanie w ekonomiczny aspekt mocno zaważyło na naszych zmaganiach z definicjami. O ile kultura może obejść się bez ekonomii, ta druga bez kultury nie istnieje.
Ilość podmiotów, działalności pojedynczych i zbiorowych, których aktywność odnotowywaliśmy, zaczęła narastać lawinowo, gdy tylko wzięliśmy od uwagę funkcjonowanie biznesowych przedsięwzięć, świadomie i komercyjnie korzystających z kulturalnych edukacji i animacji. Napięcie pomiędzy determinizmem kulturowym a ekonomicznym w określaniu wyszukiwanych podmiotów narastało, a końca wyliczania nie było widać… prywatne muzea, pracownie archeologiczne, galerie artystyczne, teatry prywatne, festyny i koncerty, zespoły muzyczne, kawiarnie, szkoły językowe, a jeszcze dalej twórcy, czy to ceramiki, strojów regionalnych, czy komiksów i szyldów reklamowych.
„Kultura nie musi niczego ratować. Kultura jest nieokiełznana i nieprzewidywalna”, przekonuje Zygmunt Bauman[1]. I tę tezę przyjęliśmy jako główną definicję, porządkującą zbiór podmiotów i działalności kulturowych w województwie mazowieckim. Skupiliśmy się na przedsięwzięciach zajmujących się tworzeniem kapitału kulturowego, a nie ekonomicznego. Szczególnym zainteresowaniem objęliśmy prywatne, pozarządowe, niepubliczne podmioty i organizacje, nawet jeśli stanowiły „ośrodki” jednoosobowe (blisko połowa z badanych).
[1] Wywiad z prof. Zygmuntem Baumanem, http://natemat.pl/76229,czy-kultura-uratuje-europejska-gospodarke-prof-bauman-kultura-to-jedyna-szansa-by-europa-utrzymala-swa-pozycje, dostęp: 21.10.2016.
